Mahkeme Nedir? Mahkeme Çeşitleri Nelerdir?

Mahkeme nedir? sorusu köküne bakıldığında Arapça’dan Türkçe’ye girmiş olan, hakim, hüküm, muhakeme gibi kelimelerle aynı kökte bir kelimedir.

Mahkemeler, bir devlet kurumu olarak teşkilatlanmış olan, taraflar arası anlaşmazlıkların, hukuki değerlendirmesinin yapılıp konu ile ilgili hükmün verildiği resmi bir yargı organıdır. Bir diğer tanımıyla da, taraflar arası uyuşmazlıkların yani davaların hukuk üstünlüğü temel alınarak adaleti yerine getirmek ile yetkilendirilmiş ülkeden ülkeye toplum yapısı ve kültürel öğelerin farklılığı ile kendi içinde farklılaşabilen bir yargılama formudur diye tanımlanır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası madde 9’da; “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır” şeklinde yazmaktadır. Peki, Mahkeme nedir? Mahkeme çeşitleri nelerdir? Gelin hep birlikte bakalım.

Mahkeme Nedir? Mahkeme Çeşitleri Nelerdir?

Mahkeme nedir? Mahkeme, Mahkemeler, bir devlet kurumu olarak teşkilatlanmış olan, taraflar arası anlaşmazlıkların, hukuki değerlendirmesinin yapılıp konu ile ilgili hükmün verildiği resmi bir yargı organıdır. Mahkeme çeşitleri ise; Türkiye Cumhuriyeti’nde mahkemeler ve yargı sistemi alt başlık olarak bir çok türe ayrılsa da temel olarak mahkeme çeşitleri 4 başlığa ayrılır; Adli Yargı Mahkemeleri, İdari Yargı Mahkemeleri, Yüksek Mahkemeler ve Sayıştay.

Adli Yargı Mahkemeleri

Adli Yargı Mahkemeleri temel olarak iki kısımda oluşmaktadır; Ceza Mahkemeleri ve Hukuk Mahkemeleri. Bu iki ana adli yargı türü de kendi içinde alt başlıklarla bölümlere ayrılmıştır. Bu bölümlerde kendi içerisinde niteliğine bağlı olarak değişim göstermektedir. Kısaca toparlayacak olursak Mahkemeler, bir devlet kurumu olarak teşkilatlanmış olan, taraflar arası anlaşmazlıkların, hukuki değerlendirmesinin yapılıp konu ile ilgili hükmün verildiği resmi bir yargı organıdır. Bu yargı oranında mahkemeler nitelikleri ve işleyişine göre çeşitlere ayrılmaktadır.

Hukuk Mahkemeleri

Hukuk mahkemeleri sulh hukuk mahkemeleri, asliye hukuk mahkemeleri ve özel kanun ile kurulmuş olan hukuk mahkemeleri olmak üzere çeşitli mahkemelere ayrılmıştır. Adli Yargı Mahkemelerinin ilki Hukuk Mahkemeleridir ve kendi içinde aşağıdaki alt başlıklara ayrılmaktadır;

a) Sulh Hukuk Mahkemeleri: Sulh Hukuk Mahkemeleri temel olarak özel hukukla ilgili davalarla ilgilenmektedir. Özel hukukla ilgili olarak Sulh Hukuk Mahkemeleri; Ortaklık sonlandırma davaları, kiralanan yerlerin boşaltılması davaları, kira bedeli uyarlama davaları, kira sözleşmesi sonlandırma davaları, kat mülkiyeti davaları, kira konusunda tespit davaları gibi davalara bakmaktadır. Sulh hukuk mahkemeleri ortalama 112 gün sürebilmektedir. 

b) Asliye Hukuk Mahkemeleri: Asliye Hukuk Mahkemeleri malvarlığı haklarıyla ilgili olan davalar ve kişilerin varlıklarına ilişkin davalara bakan mahkemelerdir. Bu tip davalarda aksi bir düzenleme yoksa asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Genel olarak asliye hukuk mahkemelerinin ilgilendiği dava türleri; kayyım ile ilgili tüm davalar, vasi konusundaki tüm davalar, vasiyetname konusundaki davalar ve zilyetliğin korunması hakkındaki davalardır. Asliye hukuk mahkemelerince bakılan davaların süreleri birçok nedene bağlı olarak değişebilmektir ancak hedeflenen süre 300-390 gün aralığındadır.

c) Özel Kanun ile Kurulmuş Olan Hukuk Mahkemeleri: Hukuk mahkemelerinin son çeşidi ise özel bir kanun ile kurulmuş olan hukuk mahkemeleridir. Onunda alt çeşitleri şu şekildedir; ticaret, icra, iş, Aile ve son olarak kadastro mahkemeleridir.

Mahkeme nedir? sorusunun yanı sıra ayrıca Hukuk Mahkemeleri Çeşitleri ve Görevleri Nedir? Sorusunun cevabını arıyorsanız, bağlantıya tıklayarak detaylara ulaşabilirsiniz.

Ceza Mahkemeleri

Ceza Mahkemeleri, mahkeme denilince ilk akla gelen türler arasında yer almaktadır. Asliye Ceza, Ağır Ceza ve Özel Kanunlarla Kurulmuş Ceza Mahkemeleri olmak üzere çeşitli mahkemelerden oluşmaktadır. Adli Yargı Mahkemelerinin ikincisi Ceza Mahkemeleridir. Ceza Mahkemeleri de kendi içinde aşağıdaki alt başlıklara ayrılmaktadır;

a) Asliye Ceza Mahkemeleri: Ceza mahkemeleri için sistemin temelidir denebilir. Diğer ceza mahkemelerinin görevi olmayan tüm işlerle ve davalarla asliye ceza mahkemesi ilgilenmektedir. Asliye ceza mahkemesinin ilgilendiği dava türleri şu şekilde sıralanabilir; tehdit suçları, kasıtlı olan yaralamalar, hakaret suçları, mala zarar davaları, ihmal nedeniyle yaralamalar, basit dolandırıcılıklar, şantaj suçları, güveni kötüye kullanma suçları, özel hayat gizliliği ile ilgili suçlar, yalancı şahitlik, iftira ve son olarak uyuşturucu kullanımı ve uyuşturucu bulundurma suçları. Asliye ceza mahkemelerinde davaların süresi çeşitli nedenlerle değişebilir ancak hedeflenen süre 300-390 gün aralığındadır. Farklı durumlara göre değişse de genel olarak 10 yıl ve altındaki hapis cezalarının olduğu davalarla ilgilenmektedir.

b) Ağır Ceza Mahkemeleri: Ağır ceza mahkemeleri kanunda ceza açısından en ağır suçlarla ilgilenen mahkemedir. Ağır ceza mahkemelerinin ilgilendiği davalar; gasp ve yağmalama suçları, kasten cinayet, durumu ağırlaşmış yaralama suçları, ölüme bilerek neden olma suçları, dolandırıcılıkla iflasa neden olma suçları, birini kasten dolandırma suçları, zimmet ile ilgili suçlar ve resmi belgede sahtecilik suçlarıdır. Ağır ceza mahkemelerinin süresi çok değişkenlik göstermektedir. Ancak verilen cezalar minimum 10 yıldan başlayan hapis cezaları ve müebbet hapis cezalarıdır.

c) Özel Kanunlarla Kurulmuş Ceza Mahkemeleri: Ceza mahkemelerinin son türü ise özel bir kanun ile kurulmuş olan ceza mahkemeleridir. Bunlarda devlet güvenlik ve çocuk mahkemeleridir. Yakın zamanda çıkan kanun ile devlet güvenlik mahkemeleri sonlandırılmıştır.

Ayrıca Ceza Mahkemeleri Çeşitleri ve Görevleri Nedir? Sorusunun cevabını arıyorsanız, bağlantıya tıklayarak detaylara ulaşabilirsiniz.

İdari Yargı Mahkemeleri

Mahkeme çeşitlerinden biri de İdari Yargı Mahkemeleridir. İdari Yargı Mahkemeleri kendi içinde üç ana kısma bölünmüştür. Mahkeme nedir? sorusunda İdare Mahkemeleri genelde akla gelmese de son zamanlarda verilen kararlarla birlikte gündeme gelmesi ile bilinmektedir.

a) Bölge İdare Mahkemeleri: İdare ve vergi ile ilgili mahkemelerin aldığı kararlara karşı yapılan istinaf taleplerinin incelenip, var ise, uyuşmazlık durumu ile ilgili kararı alan asıl derece mahkemesine bölge idare mahkemesi denir. Bölge idare mahkemelerinin süresi 6 ay olarak tanımlanmıştır.

b) İdare Mahkemeleri: Hukuka aykırı olarak idare tarafından gerçekleşen işlemlere karşın açılmış olan idari davalarla ilgilenen mahkemelere idare mahkemeleri denir. İdari yargıdaki ilk derece mahkemedir. İdari mahkemeler genel görevli mahkemelerdir. Yazılı olarak özel yetki verilmediği sürece idari davalara diğer mahkemeler bakamaz. Mesela, vergi mahkemesi özel bir mahkeme türüdür ve kanuni olarak bu belirlenmiştir.

c) Vergi Mahkemeleri: Vergi, harç, resim ve benzeri mali yükümlülükler ve bunlara bağlı zam ve cezalarla ilgili iptal ve yargı davalarıyla ilgilenen mahkemelere vergi mahkemeleri denir. Vergi mahkemeleri kanunda sınırları belirlenmiş özel ilk derece mahkemeleridir.

Yüksek Mahkemeler

Yüksek Mahkemeler, dünya üzerindeki birçok hukuk sisteminde olduğu gibi mahkemeler düzeninde ilk derecelerin üstünde bulunmaktadır. Yüksek Mahkemeleri de dört başlıkta toplanmaktadır; Danıştay, Yargıtay, Anayasa Mahkemesi ve Uyuşmazlık Mahkemesi.

Sayıştay

Sayıştay Mahkemeleri, kamu kurumlarının mali hareketlilikleri, karar ve işlemleri konularında hesap verme sorumluluğu gereğince denetleyen mahkemelerdir. Bu denetlemelerin sonucunda ise Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne doğru ve zamanında rapor sunarlar. Aynı zamanda sayıştay kanuna bağlıdır. Anayasa Mahkemesince yüksek mahkeme olarak görülmemekte olup, mahkeme sıfatına sahiptir.

Mahkeme Nedir? Mahkeme Çeşitleri Nelerdir?

Mahkeme nedir? Mahkeme çeşitleri nelerdir? Sorusu ile ilgili olarak sizlere kısa ve öz bilgiler sunmaya çalıştık. Mahkeme nedir? kısaca özetlemek gerekirse; Mahkemeler, bir devlet kurumu olarak teşkilatlanmış olan, taraflar arası anlaşmazlıkların, hukuki değerlendirmesinin yapılıp konu ile ilgili hükmün verildiği resmi bir yargı organıdır. Bu yargı oranında mahkemeler nitelikleri ve işleyişine göre çeşitlere ayrılmaktadır. Bu çeşitler hakkında sizlere kısaca bilgi vermeye çalıştık. Bir diğer tanımıyla da, taraflar arası uyuşmazlıkların yani davaların hukuk üstünlüğü temel alınarak adaleti yerine getirmek ile yetkilendirilmiş ülkeden ülkeye toplum yapısı ve kültürel öğelerin farklılığı ile kendi içinde farklılaşabilen bir yargılama formudur diye tanımlanır. Bunun yanı sıra sizlerde Mahkeme nedir? ve mahkeme çeşitleri ile ilgili olarak düşüncelerinizi ve merak ettiklerinizi yorum kısmından bizlerle paylaşabilirsiniz.